Nevruz, Farsça "yeni gün" anlamına gelir ve genellikle 21 Mart’ta baharın başlangıcını kutlamak için düzenlenir. Türkler, İranlılar, Kürtler ve diğer Orta Asya halkları arasında yaygın bir bayramdır. Doğa ile insanın uyumunu simgeler.
Nevruz, binlerce yıldır farklı kültürlerde baharın gelişi ve yenilenmeyi kutlayan bir bayram olarak varlığını sürdürmüştür. Kökeni Mezopotamya’ya ve eski İran’a dayanan Nevruz, Türk, Kürt, Fars ve diğer Orta Asya toplulukları tarafından benimsenmiş ve zengin bir tarihsel miras haline gelmiştir.
Nevruz'un tarihçesi, MÖ 3. binyıla kadar uzanır ve Mezopotamya’daki tarım toplumlarıyla ilişkilendirilir. Bahar ekinoksu (21 Mart), tarımın başlangıcı ve bereketin habercisi olarak kutlanıyordu. Zerdüştlük inancında Nevruz, evrenin yaratılışının ve iyiliğin kötülüğe üstünlüğünün sembolü olarak önemli bir yer tutar. Pers İmparatorluğu’nda “Nowruz” adıyla resmi bir bayram haline gelen Nevruz, Avesta kutsal metinlerinde de bahsedilir.
Türklerin Nevruz ile tanışması, Orta Asya’daki göçebe yaşamlarına dayanır. Şamanizm inancında baharın gelişi, doğanın ruhlarının uyanışı olarak görülürdü. Ergenekon Efsanesi, Türklerde Nevruz'un kökenini açıklayan en önemli mitlerden biridir; bu efsanede Türklerin demir bir dağı eriterek özgürlüğe kavuştuğu gün, bahar bayramıyla özdeşleşir. Göktürkler döneminde Nevruz, “Yeni Gün” anlamıyla kutlanmaya başlandı ve bu gelenek Orta Asya Türkleri tarafından günümüze kadar taşındı.
Nevruz, Persler ve Türklerden sonra farklı coğrafyalarda yayıldı:
Orta Çağ’da Nevruz, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından resmi bir bayram olarak kutlandı. Osmanlı’da “Nevruz-ı Sultani” adıyla anılan bayram, baharın başlangıcı için halka hediyeler dağıtılır ve şenlikler düzenlenirdi. Sarayda “Nevruziye” adı verilen macunlar hazırlanır, sağlık ve bereket dilekleriyle tüketilirdi. Bu dönemde Nevruz, hem Türk hem de diğer milletler arasında birleştirici bir rol oynadı.
20. yüzyılda Nevruz, ulus-devletlerin kimlik arayışında önemli bir sembol oldu. Türkiye’de 1995’ten itibaren resmi olarak kutlanmaya başlandı. İran’da “Nowruz”, Orta Asya’da “Nauryz” adıyla ulusal bayram olarak devam etti. 2010’da Birleşmiş Milletler, Uluslararası Nevruz Günü’nü 21 Mart olarak ilan etti ve UNESCO, Nevruz'u “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası” listesine ekledi.
Günümüzde Nevruz, dünya genelinde milyonlarca insan tarafından kutlanan evrensel bir bayramdır. Nevruz kutlamaları, ateş yakma, doğaya çıkma ve özel yemeklerle baharın coşkusunu yaşatır. Nevruz'un zamanlaması ve anlamı için 21 Mart ve Nevruz Ne Zaman Kutlanır? sayfalarımızı ziyaret edebilirsiniz.